Les 5 - Jouw baan

De arbeidsovereenkomst

Als je een betaalde baan hebt gevonden en bij een bedrijf aan het werk gaat, maak je afspraken met je nieuwe werkgever. Dit zijn voorwaarden waaronder jij werkt, bijvoorbeeld over je salaris, het werk wat je er voor moet doen en wat de werktijden zijn. De afspraken die een werknemer en werkgever met elkaar maken worden vastgelegd in een arbeidsovereenkomst. Een arbeidsovereenkomst kan mondeling worden gesloten, maar het is verstandiger om de afspraken op papier te zetten. Dan weten beide partijen precies waar ze aan toe zijn.

De afspraken die in de arbeidsovereenkomst staan, noem je dus arbeidsvoorwaarden. Arbeidsvoorwaarden kunnen over verschillende zaken gaan. Je kunt onderscheid maken tussen primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden:

  • Primaire arbeidsvoorwaarden zijn bijvoorbeeld de hoogte van het loon en het aantal uur dat je er voor werkt.
  • Secundaire arbeidsvoorwaarden hebben bijvoorbeeld te maken met het aantal vakantiedagen dat je krijgt, of je een reiskostenvergoeding krijgt en of je gecompenseerd wordt voor overwerk.

Collectieve Arbeids Overeenkomst (cao)

Sommige arbeidsvoorwaarden gelden niet alleen voor individuele medewerkers, maar voor alle werknemers binnen een bedrijf of sector, bijvoorbeeld voor alle mensen die in de bouw werken. Deze arbeidsvoorwaarden staan in een collectieve arbeidsovereenkomst.(cao). Dit is een document waarin de rechten en plichten staan, waaraan alle werknemers en werkgevers binnen een bedrijf of bedrijfstak zich moeten houden. Die afspraken hebben te maken met (minimum) loon, vakantiegeld, werktijden, pensioen, vakantiedagen of scholing.

De werkgever en de werknemer maken samen afspraken over de hoogte van het loon. De hoogte van het loon is meestal gekoppeld aan de functie van de werknemer. De werkgever mag geen salaris lager dan het wettelijk minimumloon uitbetalen. Het minimumloon is het loon dat een werknemer in ieder geval uitbetaald moet krijgen. Als in de cao een loon is afgesproken dat hoger ligt dan het minimumloon, dan moet de werkgever minimaal het loon uitbetalen dat in de cao is vastgesteld.

Soorten arbeidsovereenkomsten

Een arbeidsovereenkomst kan voor bepaalde tijd of voor onbepaalde tijd zijn.

  1. Bepaalde tijd:
    Bij een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd staat de duur van de werkzaamheden vast, je krijgt bijvoorbeeld een contract voor zes maanden of een jaar. Een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd wordt daarom ook wel een tijdelijk contract genoemd. Een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd kan worden verlengd. Als een werkgever een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd voor de derde maal verlengt, wordt deze automatisch omgezet in een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Dit geldt alleen als de contracten elkaar zonder onderbreking of met een tussenpoos van minder dan drie maanden hebben opgevolgd.
  2. Onbepaalde tijd:
    In een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd wordt geen einddatum afgesproken. Een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd kan alleen eindigen wanneer de werknemer wordt ontslagen of zelf ontslag neemt. Een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd wordt daarom vaak een vast contract genoemd.

Beëindiging van de arbeidsovereenkomst

Bij het sluiten van een arbeidsovereenkomst wordt vaak een proeftijd afgesproken. De proeftijd is een periode van maximaal twee maanden waarin de werknemer en de werkgever de arbeidsovereenkomst op elk moment kunnen beëindigen. In de proeftijd hoeft er geen reden voor de beëindiging worden gegeven.

Na de proeftijd kan een werkgever de arbeidsovereenkomst met de werknemer niet zomaar beëindigen. Het ontslaan van werknemers is aan wettelijke regels gebonden. Zo mag een werknemer nooit worden ontslagen vanwege zijn huidskleur, geslacht, een handicap of omdat de werknemer zwanger is. Ook een werknemer die lid is van de ondernemingsraad mag niet worden ontslagen.

Een werknemer kan de arbeidsovereenkomst altijd opzeggen, ook nadat de proeftijd is geëindigd. Er geldt dan vaak wel een opzegtermijn. De opzegtermijn is de periode tussen het moment dat de werknemer ontslag neemt en het moment dat de werknemer daadwekelijk stopt met werken.

Een werkgever heeft een aantal mogelijkheden om een werknemer te ontslaan. De werknemer kan worden ontslagen als de werkgever een ontslagvergunning van het UVW WERKbedrijf heeft gekregen of via de rechter heeft afgedwongen dat de arbeidsovereenkomst wordt ontbonden.

In sommige gevallen kan een werknemer op staande voet worden ontslagen. Ontslag op staande voet betekent dat de werknemer per direct ontslagen wordt. Dit kan alleen als er sprake is van een dringende reden. Een dringende reden kan bijvoorbeeld zijn dat de werknemer dronken op het werk verschijnt of zich schuldig heeft gemaakt aan fraude of diefstal. Een werknemer kan ook zelf op staande voet ontslag nemen. Dit kan de werknemer alleen doen als daar een dringende reden voor is, bijvoorbeeld als de werkgever geen salaris meer betaalt of als de werknemer door de werkgever wordt bedreigd.

Een arbeidsovereenkomst kan ook automatisch eindigen. In een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd staat de einddatum in het contract. Op die datum eindigt de overeenkomst. Een arbeidsovereenkomst eindigt ook automatisch als een werknemer met pensioen gaat of overlijdt.